Το ισχυρότερο πράγμα στον κόσμο,κατά τον Θαλή.

«Θαλής ερωτηθείς,Τί ισχυρότατον; είπεν•Ανάγκη,κρατεί γαρ πάντων».

(Ο Θαλής,όταν τον ρώτησαν «τί είναι το πιο ισχυρό;» είπε:«Η Ανάγκη•διότι τα εξουσιάζει όλα»).




(Πηγή:«Περί ανάγκης <θείας> καθ’ην απαραιτήτως τα κατά την του θεού γίνεται βούλησιν» από το «Ανθολόγιον» του Ιωάννου Στοβαίου).

Η προέλευση της φράσης «μόνος και έρημος».

Η φράση προέρχεται από τον Αιλιανό.Σήμερα την χρησιμοποιούμε ελαφρότατα παραλλαγμένη:

«Διογένης ο Σινωπεύς έρημος ην και μόνος απέρριπτο,και ούτε τινά δι’ απορίαν υπεδέχετο,ούτε τις αυτόν εξένιζε,τον άνδρα εκτρεπόμενος διά το του τρόπου ελεγκτικόν και ότι ην προς τα πραττόμενα και λεγόμενα δυσάρεστος…».

(Ο Διογένης ο Σινωπεύς ήταν έρημος και μόνος και ούτε υποδεχόταν κάποιον στο σπίτι του εξαιτίας της ανέχειάς του ούτε τον φιλοξενούσε κάποιος στο δικό του,αποφεύγοντας τον άνδρα εξαιτίας της κριτικής του και της δυσαρέσκειάς του για όσα γίνονταν και λέγονταν…).





(Πηγή:«Ποικίλη Ιστορία» του Αιλιανού).

Η προέλευση της φράσης «σημεία και τέρατα».

«Ηνίκα Αλέξανδρος ο Φιλίππου επί τας Θήβας ήγε την δύναμιν,οι μεν θεοί σημεία αυτοίς και τέρατα απέστελλον,προσημαίνοντες τας περί αυτών όσον ουδέπω τύχας…».

(Όταν ο Αλέξανδρος,ο γιος του Φιλίππου,οδηγούσε τον στρατό του εναντίον της Θήβας,οι θεοί τους έστελναν σημεία και τέρατα,προοιωνιζόμενοι τι επρόκειτο να τους συμβεί,όσο ποτέ ως τότε…).




(Πηγή:«Ποικίλη Ιστορία» του Αιλιανού).

Πού βρίσκεται η ψυχική γαλήνη,κατά τον Δημόκριτο.

«...ανθρώποισι γαρ ευθυμίη γίνεται μετριότητι τέρψιος και βίου συμμετρίη•τα δ’ ελλείποντα και υπερβάλλοντα μεταπίπτειν τε φιλεί και μεγάλας κινήσιας εμποιείν τηι ψυχήι.αι δ’ εκ μεγάλων διαστημάτων κινούμεναι των ψυχέων ούτε ευσταθέες εισίν ούτε εύθυμοι.επί τοις δυνατοίς ουν δει έχειν την γνώμην και τοις παρεούσιν αρκέεσθαι των μεν ζηλουμένων και θαυμαζομένων ολίγην μνήμην έχοντα και τηι διανοίαι μη προσεδρεύοντα,των δε ταλαιπωρεόντων τους βίους θεωρέειν,εννοούμενον α πάσχουσι κάρτα,όκως αν τα παρέοντα σοι και υπάρχοντα μεγάλα και ζηλωτά φαίνηται,και μηκέτι πλειόνων επιθυμέοντι συμβαίνηι κακοπαθείν τηι ψυχήι.ο γαρ θαυμάζων τους έχοντας και μακαριζομένους υπό των άλλων ανθρώπων και τηι μνήμηι πάσαν ώραν προσεδρεύων αεί επικαινουργείν αναγκάζεται και επιβάλλεσθαι δι’ επιθυμίην του τι πρήσσειν ανήκεστον ων νόμοι κωλύουσιν.διόπερ τα μεν μη δίζεσθαι χρεών,επί δε τοις ευθυμέεσθαι χρεών,παραβάλλοντα τον εαυτού βίον προς τον των φαυλότερον πρησσόντων και μακαρίζειν εωυτόν ενθυμεύμενον α πάσχουσιν,οκόσωι αυτέων βέλτιον πρήσσει τε και διάγει.ταύτης γαρ εχόμενος της γνώμης ευθυμότερόν τε διάξεις και ουκ ολίγας κήρας εν τωι βίωι διώσεαι,φθόνον και ζήλον και δυσμενίην».


(Οι άνθρωποι αποκτούν ψυχική γαλήνη με τις μετρημένες απολαύσεις και με τη μετρημένη ζωή.Ό,τι είναι ελλειμματικό ή υπερβολικό,συνήθως μεταπίπτει στο αντίθετό του και δημιουργεί στην ψυχή μεγάλες κινήσεις.Οι ψυχές,οι οποίες κινούνται ανάμεσα σε μεγάλα διαστήματα,δεν είναι σταθερές ούτε γαλήνιες.Πρέπει,συνεπώς,να στρέφει κάποιος τον νου σε πράγματα που είναι μέσα στις δυνάμεις του και ν’ αρκείται σ’ αυτά που έχει.Δεν πρέπει να υπολογίζει ιδιαίτερα ούτε να προσηλώνει το μυαλό του σε όσα ζηλεύουν και θαυμάζουν οι περισσότεροι.Να κοιτάζει τη ζωή των ταλαίπωρων ανθρώπων και να καταλαβαίνει αυτά που υποφέρουν,ώστε αυτά που έχει κοντά του και διαθέτει θα τού φανούν μεγάλα και σπουδαία,και η ψυχή του δεν θα ταλαιπωρείται από την επιθυμία περισσότερων πραγμάτων.Όποιος,άλλωστε,θαυμάζει τους πλούσιους και εκείνους που καλοτυχίζονται από τους άλλους ανθρώπους,καθώς και όποιος ζει διαρκώς μέσα στη μνήμη του,είναι αναγκασμένος πάντοτε να προσπαθεί κάτι καινούργιο και να ωθείται από την επιθυμία του σε πράξεις ανεπανόρθωτες,από αυτές που απαγορεύουν οι νόμοι.Για τον λόγο αυτό εκείνα (όσα βρίσκονται μακριά μας),δεν πρέπει να τα αναζητούμε,αλλά να νιώθουμε ψυχική γαλήνη με τα άλλα (όσα βρίσκονται κοντά μας),παραβάλλοντας τη δική μας ζωή με τη ζωή,όσων βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση.Πρέπει να καλοτυχίζουμε τον εαυτό μας για το πόσο καλύτερα ζούμε εμείς,αναλογιζόμενοι αυτά που υποφέρουν εκείνοι.Έχοντας αυτά κατά νου,θα ζήσεις με περισσότερη ψυχική γαλήνη και στη ζωή σου θ’ απομακρύνεις ουκ ολίγα κακά,τον φθόνο,τη ζήλια και τη δυσμένεια).

Η σημασία των εορτών στη ζωή μας.

«Βίος ανεόρταστος μακρή οδός απανδόκευτος»
(Ζωή χωρίς γιορτές είναι μακρύς δρόμος χωρίς πανδοχεία).

(Ρήση του Δημοκρίτου).

Ο Δημόκριτος συμβουλεύει τους νέους.

1.«πάντων κάκιστον η ευπετείη παιδεύσαι την νεότητα•αύτη γαρ εστιν η τίκτει τας ηδονάς ταύτας,εξ ων η κακότης γίνεται».

(Ο χειρότερος δάσκαλος της νεότητας είναι η ευκολία•αυτή,δηλαδή,είναι που γεννάει τις ηδονές,από τις οποίες δημιουργείται η φαυλότητα).

2.«Εξωτικώς μη πονείν παίδες ανιέντες ούτε γράμματ’ αν μάθοιεν ούτε μουσικήν ούτε αγωνίην ουδ’ όπερ μάλιστα την αρετήν συνέχει,το αιδείσθαι•μάλα γαρ εκ τούτων φιλεί γίγνεσθαι η αιδώς».

(Τα παιδιά που δεν προσπαθούν εντατικά και δεν καταβάλλουν κοπιώδεις προσπάθειες δεν θα μπορούσαν να μάθουν ούτε γράμματα ούτε μουσική ούτε τα αγωνίσματα ούτε αυτό,το οποίο σταθεροποιεί την αρετή,δηλαδή το αίσθημα του σεβασμού.Άλλωστε,από τα παραπάνω αποκτάται συνήθως ο σεβασμός).

Η θέση μας είναι μέσα στην κοινωνία και όχι στο περιθώριο,κατά τον Πλούταρχο.

Στα αποσπάσματα που ακολουθούν,όπως και στο υπόλοιπο τμήμα του συγκεκριμένου έργου του,ο Πλούταρχος βάλλει κατά του Επικουρείου αποφθέγματος «λάθε βιώσας»(δηλ. «ζήσε απαρατήρητος») και εξηγεί,γιατί πρέπει ο άνθρωπος να ζει μέσα στην κοινωνία και να μην επιλέγει την αυτοαπομόνωση και την φυγή:

1.«Αρ’ αισχρόν εστι το ζην,ίν’ αγνοώμεθα πάντες;εγώ δ’ αν είποιμι•«μηδέ κακώς βιώσας λάθε,αλλά γνώσθητι σωφρονίσθητι μετανόησον…».

(Άραγε είναι ξεδιάντροπη πράξη η ζωή,ώστε να περνούμε όλοι απαρατήρητοι;Εγώ προσωπικά θα έλεγα:«Να μην περνάς απαρατήρητος ούτε όταν ζεις άσχημη ζωή,αλλά ας γίνει γνωστή,ας σωφρονιστείς,ας μετανοήσεις...).

2.«Ως γαρ οίμαι το φως ου μόνον φανερούς αλλά και χρησίμους καθίστησιν ημάς αλλήλοις,ούτως η γνώσις ου μόνον δόξαν αλλά και πράξιν ταις αρεταίς δίδωσιν.Επαμεινώνδας γουν εις τεσσαρακοστόν έτος αγνοηθείς ουδέν ώνησε Θηβαίους•ύστερον δε πιστευθείς και άρξας την μεν πόλιν απολλυμένην έσωσε,την δ’ Ελλάδα δουλεύουσαν ηλευθέρωσε,καθάπερ εν φωτί τη δόξη την αρετήν ενεργόν επί καιρού παρασχόμενος.
«λάμπει γαρ εν χρείαισιν ώσπερ ευγενής
χαλκός,χρόνω δ’ αργήσαν ήμυσεν»
ου μόνον «στέγος» ως φησί Σοφοκλής,αλλά και ήθος ανδρός,οίον ευρώτα και γήρας εν απραξία δι’ αγνοίας εφελκόμενον.ησυχία δε κωφή και βίος εδραίος επί σχολής αποκείμενος ου μόνον σώματα αλλά και ψυχάς μαραίνει•και καθάπερ τα λανθάνοντα των υδάτων τω περισκιάζεσθαι και καθήσθαι μη απορρέοντα σήπεται,ούτω των ακινήτων βίων,ως έοικεν,αν τι χρήσιμον έχωσι,[μη απορρεόντων μηδέ πινομένων] φθείρονται και απογηράσκουσιν αι σύμφυτοι δυνάμεις».

(Κατά την άποψή μου,όπως το φως δεν μας κάνει μόνο να φαινόμαστε,αλλά και να είμαστε χρήσιμοι ο ένας για τον άλλο,έτσι και η έξοδος από την αφάνεια δίνει στις αρετές την δυνατότητα όχι μόνο να δοξαστούν,αλλά και να εφαρμοσθούν στην πράξη.Ο Επαμεινώνδας,που έμεινε ανώνυμος μέχρι τα σαράντα του χρόνια,δεν ωφέλησε σε τίποτε τους Θηβαίους.Ύστερα όμως,που τον εμπιστεύτηκαν και του ανέθεσαν αξιώματα,έσωσε την πόλη από την καταστροφή και ελευθέρωσε την υπόδουλη Ελλάδα,δείχνοντας μέσα στο φως της δόξας την αρετή του εν δράσει στην κατάλληλη στιγμή.
«Γίνεται λαμπερό με την χρήση,σαν καθαρός
χαλκός,ενώ,αν για καιρό μείνει αργό,καταρρέει»,
όχι μόνο «το σπίτι»,όπως λέει ο Σοφοκλής,αλλά και το ήθος του ανθρώπου,που στο σκοτάδι της ανωνυμίας και της απραξίας μαζεύει κρούστα μούχλας.Ο υποτονικός βίος που δεν ακτινοβολεί και η ασάλευτη ζωή που ακινητοποιείται στη σχόλη μαραίνει όχι μόνο τα σώματα,αλλά και τις ψυχές.Όπως ακριβώς τα κρυμμένα νερά,επειδή καλύπτονται γύρω γύρω από σκιά και κατακάθονται,εφόσον δεν ρέουν,σαπίζουν,έτσι και με τις αδρανείς ζωές,καθώς φαίνεται,αν τύχει να διαθέτουν κάτι χρήσιμο,οι σύμφυτες δυνάμεις τους φθείρονται και γερνάνε).






(Πηγή:«Ει καλώς είρηται το λάθε βιώσας» του Πλουτάρχου).

Περίεργες βυζαντινές προσευχές.

1.Κατά της αϋπνίας:
Οι Βυζαντινοί επικαλούνταν τους Επτά Κοιμωμένους της Εφέσου,τα Επτά παιδιά δηλαδή,τα οποία,κατά την παράδοση,για να αποφύγουν τα βάσανα του αυτοκράτορα Δεκίου,κατέφυγαν σε ένα σπήλαιο κοντά στην Έφεσο και αποκοιμήθηκαν εκεί,για να ξυπνήσουν μόνο ύστερα από διακόσια χρόνια.

2.Προσευχή κατά…του πονόδοντου:
«Ένδοξε του Ιησού μάρτυρα,άγιε Αντίπα,σύντροφε των Αποστόλων και κόσμημα των αρχιερέων,εσύ που ήσουν ο πρώτος αρχιεπίσκοπος Περγάμου,φως της Εκκλησίας και προστάτης της πίστης,εσύ που με θάρρος ομολόγησες και δόξασες τον Ιησού Χριστό μπροστά στους εχθρούς του Θεού,εσύ που θυσιάστηκες ως αγνός αμνός και ως μυρωδάτο θυμίαμα,καμένος μέσα σε ένα διάπυρο μπρούντζινο ταύρο,από το βάθος του οποίου ψιθυρίζοντας δόξασες το θείο Πατέρα,εσύ που,φωτισμένος από τον Ιησού Χριστό,λάμποντας ως ήλιος στην ψυχή σου,υπέφερες το μαρτύριο και μ’ αυτόν τον τρόπο καθυπέταξες το δαίμονα μέχρι το τέλος,και για μία τέτοια μεγάλη αρετή εσύ,που ο Χριστός δόξασε στη γη και έγινες φως στον κόσμο για την ιδιαίτερη χάρη που Εκείνος σου παραχώρησε να θεραπεύεις τον πονόδοντο,ανακουφίζοντας από τους πόνους εκείνους που με πίστη επικαλούνται τη μεσιτεία σου,άκουσέ με με ελεήμονα προθυμία και εισάκουσε τον ανάξιο δούλο σου κι αμαρτωλό…….(όνομα),που ανατρέχει σ’Εσένα μ’ αυτήν την προσευχή•Αρχιεπίσκοπε του Θεού και μάρτυρα,άγιε Αντίπα,δέξου την ταπεινή προσευχή που σου κάνει ο ανάξιος δούλος Σου….(όνομα) και άκουσέ την αμέσως,αυτή τη στιγμή που σε ικετεύω και παρακαλώ τον Κύριο Θεό μας,για την άφεση των αμαρτιών μου και τη γρήγορη ανακούφιση από τον πονόδοντο που με βασανίζει.Αυτό ελπίζω να επιτύχω από την αγαθότητα του Ιησού Χριστού και την ισχυρή σου μεσίτευση,αμήν».


3.Προσευχή,με την οποία ευλογούνταν οι μέλισσες:
«Κυριε ημών,Θεέ παντοκράτορα,εσύ που μόνο με το λόγο Σου δημιούργησες τα πάντα ξεκινώντας από το τίποτα,εσύ,Δέσποτα,προφύλαξε αυτές τις μέλισσες,προστάτευσε τον πηγεμό και τον ερχομό τους από αυτό το μέρος,το οποίο διάλεξαν να κατοικούν εδώ και πολλές γενιές.Άγιε Λαυρέντιε,άγιε Αγάπιε,άγιε Κοδράτε,άγιοι Σαράντα Μάρτυρες και άγιε Ζωσιμά και όλοι οι άγιοι,προφυλάξτε αυτές τις μέλισσες από όλα τα ερπετά,από τα κακά μυρμήγκια,από τις ακρίδες και από τα υπόλοιπα έντομα και επίσης από τις σφήκες,για να δώσουν στην εποχή έναν πολύ πλούσιο τρύγο,χάρη στη μεσολάβηση της παναγιότατης Παναγίας μας της Θεοτόκου,των σεβαστών ουράνιων ασωμάτων δυνάμεων,των αγίων και ενδόξων Αναργύρων[Κοσμά και Δαμιανού],των αγίων Ιεραρχών και του αγίου μας πατέρα Ζωσιμά»



(Πηγή:«Ο βυζαντινός πολιτισμός» του André Guillou).