Στιγμιότυπα της ποντιακής γενοκτονίας(1914-1923).

1.Από έκθεση του μητροπολίτη Αμασείας Γερμανού Καραβαγγέλη με ημερομηνία 29 Ιανουαρίου 1917:«…Βρέφη,κορίτσια,γυναίκες και άρρωστοι υπέστησαν κτηνώδη μεταχείριση και υποχρεώνονται να διανυκτερεύσουν στην ύπαιθρο.Πολλοί αρρωσταίνουν και εκατοντάδες πεθαίνουν.Πολλά παιδιά έχασαν τους γονείς τους και περιπλανώνται άσκοπα και άλλα έχουν πεθάνει στο δρόμο από την πείνα και το κρύο.Θάβεται μόνο ένα μέρος από αυτά,ενώ τα πτώματα των υπολοίπων θρέφουν τα όρνεα και τα κοράκια…».

2.Μαρτυρία του Γάλλου F.Sartiaux:«Στις πύλες των πόλεων υπάρχουν σκλαβοπάζαρα με μεγάλη πελατεία•εκεί πουλιούνται οι γυναίκες,τα κορίτσια και τα παιδιά που απήγαγαν οι τουρκικές ή κουρδικές συμμορίες στο διάβα τους…Οι ίδιες οι αρχές υπέβαλαν σε βασανιστήρια πολλά άτομα•τα θύματα ακινητοποιούνταν με λουριά και τα μαστίγωναν στην πατούσα πολλές ώρες συνεχώς μ’ένα χοντρό μαστίγιο από δερμάτινες λουρίδες».

3.Ο αυτόπτης μάρτυρας των φρικαλεοτήτων ιστορικός Γ.Βαλαβάνης γράφει για όσα διαδραματίστηκαν στο χωριό Πάλτσανα:«Τερατώδης κακούργος ο Ταπάνογλου Χαλήλ,ο οποίος προ της εξοντώσεως των χριστιανών ήτο άσημος αιγοβοσκός,σήμερον δε έχει χαρέμιον εκ των βία εξισλαμισθεισών Ελληνίδων,προϋπήντησε τους δυστυχείς Έλληνας,σύροντας τα πένθιμα ράκη τους και επετέθη θηριωδώς κατά τούτων εξαπολύσας και οκτώ αγρίους μολοσσούς εναντίον των και τοιουτοτρόπως εν ελεεινή καταστάσει εισήλθον εις τα έρημα χωρία των».

4.Μαρτυρία του Γ.Βαλαβάνη για τα γεγονότα της Κερασούντας:«Τα μικρά παιδία εκ των εκτοπισθέντων,τα κατορθώσαντα να υπεισέλθουν εις την πόλιν,περισυνελέγοντο με την αυτήν επιμέλειαν,όπως άλλοτε οι σκύλοι εν Κωνσταντινουπόλει,εστιβάζοντο κατά δεκάδας εις βάρκες και ερρίπτοντο εις την θάλασσαν!Συχνάκις η γαλήνη της νυκτός διεκόπτετο από οξείας παιδικάς φωνάς,αι οποίαι βαθμηδόν εξησθένιζον και έπαυον…αιωνία τους η μνήμη ήκουα τον μητροπολίτην να ψιθυρίζη…ήτο η μόνη επικήδειος ευχή,η οποία τα συνώδευεν…».

5.Θηριωδίες στην Σταυροπηγιακή Μονή Βαζελώνος,στα νοτιοδυτικά της Τραπεζούντας:Την 23η Απριλίου 1916,στίφη Τούρκων στρατιωτών,συμμοριτών,χωρικών και γυναικοπαίδων άρχισαν να λεηλατούν την μονή.Μετά την συμπλήρωση της λεηλασίας,οι επιδρομείς μετέβαλαν την Μονή σε τόπο σφαγής,ακολασίας και αγριοτήτων•γυναίκες παρθένες συλλαμβάνονταν στα δάση και οδηγούνταν στη Μονή,όπου αρχικά βιάζονταν κτηνωδώς και έπειτα αποκεφαλίζονταν.«…Μεταξύ των δολοφονηθέντων τούτων θυμάτων»,έγραψε ο μητροπολίτης Ροδοπόλεως Κύριλλος,«κατατάσσονται άλλαι 14 νεάνιδες όραι,αίτινες φεύγουσαι τον βαρύν πέλεκυν του δημίου,κατέφυγον,ως εις άσυλον θρησκευτικόν,εις την διαληφθείσαν ιεράν μονήν του Βαζελώνος,οπόθεν οι τύραννοι ούτοι,αφού απήγαγον τους φιλησύχους πατέρας της Μονής αιχμαλώτους,προέβησαν ούτοι εις κορεσμόν των σωματικών αυτών ηδονών,βία ατιμάσαντες τας παρθένους ταύτας,ων τελευταίον αφού απέκοψαν τους μαστούς και τας κεφαλάς,αφήκαν τα πτώματα και απήλθον».

6.Μαρτυρία του Γ.Βαλαβάνη για την περιφέρεια Επές(στην περιοχή της Σεβάστειας):«Το τμήμα Επές υπέστη φρικώδη μαρτύρια.Διά λόγους δήθεν στρατιωτικούς απηγορεύθη η εκ των χωρίων των έξοδος των Ελλήνων προς καλλιέργειαν των αγρών των και τοιουτοτρόπως οι κάτοικοι υπέστησαν τον ασφαλή,αλλά και βραδύν,πάντως όμως θλιβερώτατον θάνατον της λιμοκτονίας.Οι κάτοικοι μαστιζόμενοι υπό τρομεράς πείνης κατέτρωγον κρέατα αποσυντεθειμένα και ποντικούς όζοντας,εκ των οποίων ανεπτύσσοντο σοβαραί ασθένειαι του στόματος και επιδημίαι…Αντί εκατόν δραμίων άρτου πολλάκις παρελάμβανον[οι Τούρκοι ενν.] παρά των θνησκόντων γονέων εκ πείνης δεκαετή κοράσια,διά να ασελγήσουν επ’αυτών διάφοροι σάτυροι.Και το χειρότερον,θέλοντες να πλήξουν ομού μετά των οσίων και τα ιερά,οργιάζουν μετά των τοιούτων θυμάτων εις τας εκκλησίας,επί Αγίων Τραπεζών!».

7.Συνημμένη αναφορά του μητροπολίτη Σαμψούντας Γερμανού προς το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως(30/01/ 1917):«Από την Σαμψούντα στάλθηκαν πολιτοφύλακες και στρατιώτες εναντίον των πλούσιων χωριών της περιοχής[Σαμψούντας],οι οποίοι έκαψαν τα χωριά,σκότωσαν γέρους και παιδιά και βίασαν γυναίκες.Ακόμα και κορίτσια κάτω των δέκα χρόνων και γριές πάνω των 80 είχαν αυτήν την τύχη».

8.Μαρτυρία της Τατιάνα Γκρίτσι Μιλλιέξ για τους εκτοπισμένους στο χωριό Πιρκ Έλληνες της Τρίπολης:«Το κλίμα του χωριού δε μας φάνηκε καλό,γιατί το νερό ήτανε γλυφό κι άνοστο και δεν μπορούσαν να το πιουν ούτε και οι άρρωστοι με τα καμένα χείλια του πυρετού τους…Μέσα στα σπίτια ζούσανε οι άνθρωποι μαζί με τους νεκρούς,κι ήτανε πιο ευτυχισμένοι κείνοι που είχανε κλείσει τα μάτια από τους αποθαμένους ζωντανούς».

9.Μαρτυρία του Θ.Παπαθεοδωρίδη για την τύχη του χωριού Τσαγράκι,της επαρχίας Τσενίκ:«Οι βδελυροί επιδρομείς,αφού άγρια εσύλησαν αυτούς(τους ναούς),κατόπιν εβεβήλωσαν,τα ιερά βιβλία εξέσχισαν,τις εικόνες κατακερμάτισαν,τις κανδήλες,τα Εξαπτέρυγα,τον Επιτάφιον κατασυνέτριψαν,τους πολυελαίους επάνω στα αρπαγέντα κτήνη ως στολίδια εκρέμασαν.Κενούς τάφους ώρυξαν και ενέσκαψαν νομίζοντας ότι είναι κάτι πολύτιμο κρυμμένο εκεί και κάθε μιαρό έργο διέπραξαν».

10.Μαρτυρία του Λάμπου Μαυρίδη από το Τεπέ Κιοΐ της Πουλαντζάκης για τη μοίρα του χωριού του:«Κανένα χρόνο μετά τον ερχομό μας από την εξορία(1916),κακήν κακώς,ζήσαμε.Ύστερα ο Τοπάλ Οσμάν ήρθε χαράματα και περικύκλωσε το χωριό με τους τσέτες του.Μάζεψαν τον κόσμο,έναν έναν τους χωριανούς και τους έβαλαν σ’ένα σπίτι,σιμά στην εκκλησία:Άντρες,παιδιά,γυναίκες,γέρους,μωρά.Έδωσαν φωτιά το σπίτι και τους έκαψαν ζωντανούς!Προτού να τους κάψουν,διάλεξαν 4-5 νέες γυναίκες και τις κράτησαν για τον εαυτό τους.Μετά έχυσαν 10 τενεκέδες πετρέλαιο μέσα και ολόγυρα στο σπίτι και κατόπιν έρριξαν μια χειροβομβίδα.Άναψε φωτιά!Το σπίτι ήταν του Κοντού του Κώτα.Δέκα-είκοσι λεφτά κράτησε το κακό.Φώναζαν.Οι φωνές των γυναικών «σον ουρανόν έβγαιναν»(ανέβαιναν στον ουρανό).Τινάχτηκε το σπίτι μες στις φλόγες κι όλους τους πλάκωσε μέσα!...Οι πέντε γυναίκες που διάλεξαν,για να τις πάρουν οι Τούρκοι να τις βιάσουν,το κατάλαβαν και,σαν έβλεπαν τη φωτιά και τις φωνές,πήδησαν μέσα στο σπίτι λέγοντας:«Είη το όνομα του Κυρίου!...».

11.Από την πολυσέλιδη έκθεση του Τούρκου Δζεμάλ Νουσχέτ:«Αι εξ χιλιάδες των Ελλήνων κατοίκων της Πάφρας αποκλεισθείσαι εντός των εκκλησιών του Σλαμαλίκ,του Σουλού Δερέ,της Παναγίας και του Γκιοκτσέ Σου παρεδόθησαν εις το πυρ,και εντός αυτών εκάησαν όλοι:γέροντες,άνδρες,γυναίκες και παιδία•ουδείς εσώθη…Εις το χωρίον Μπαγμακλί οι κάτοικοι αποκλεισθέντες εντός της οικίας του Τσακάλ Σάββα,μετά της οικίας παρεδόθησαν εις το πυρ,όπου και εκάησαν όλοι,480 άνδρες,γυναίκες και παιδία…».

12.Από έκθεση του Κεντρικού Συμβουλίου του Πόντου,απευθυνόμενη στο Forreign Office(σχετικά με τις τουρκικές θηριωδίες στην Οινόη):«…Οι γυναίκες γνωρίζοντας την τύχη που τις περίμενε,ατίμωση,βιασμός και αγριότητα που θα συνοδεύονταν από τον θάνατο,προτίμησαν όπως οι παρθένες της Κερασούντας,αυτά τ’αθώα φτωχά θύματα του πασίγνωστου κακοποιού Οσμάν αγά,να αυτοκτονήσουν.Έτσι,σφίγγοντας στα στήθια τ’αγόρια τους και τους νεότερους αδερφούς τους,σκαρφάλωσαν στο βράχο κοντά στη θάλασσα και έπεσαν στην άβυσσο».

13.Μαρτυρία του Αντώνη Παπαδόπουλου,στενού συνεργάτη του μητροπολίτη Τραπεζούντας Χρύσανθου,σχετικά με την πορεία της εξορίας του:«Η από Τραπεζούντος μέχρι Ερζερούμ οδός εστρώθη από πτώματα,διότι όσους δεν ηδύναντο να βαδίσουν,λόγω κοπώσεως ή ασθενείας,εφόνευον οι συνοδεύοντες διά να μη καθυστερήσουν τάχα.Τα πτώματα των νεκρών και των φονευομένων έμενον άταφα και έκθετα εις την διάθεσιν των σκύλων και αγρίων ζώων.Ο δρόμος όλος ήτο εν απέραντον νεκροταφείον•έβλεπες κεφαλάς με τα μάτια κόμη,κεφαλάς χωρίς μάτια-χέρια-πόδια,μισοφαγωμένα,εντόσθια να καταβροχθίζωνται από ποιμενικούς σκύλους,ρούχα σκόρπια εδώ και εκεί,υποδήματα και τσαρούχια-κάλτσες και ζώνες».

14.Μαρτυρία του έντιμου Τούρκου αξιωματικού Μεχμέτ Ρεούφ Εφέντη για τα γεγονότα της Μερζιφούντος:«…Την νύκτα περί την 6ην νυκτερινήν,αλά Τούρκα ώραν(μεσονύκτιον),οι Έλληνες εν μέσω των κατηραμένων ξιφολογχών των συμμοριτών οδηγούνται εις το Χάνι(πανδοχείον) του Βελή Πασσά και εντός των σταύλων αγρίως στραγγαλίζονται διά σχοινίων…».

15.Άρθρο της εφημερίδας «Νέα Ελλάς» της Αθήνας:«Εσφάγησαν όλοι οι κάτοικοι της Ζήλε,τα δε πτώματα αυτών επί τέσσαρας ημέρας έμειναν άταφα εντός των δρόμων.Την πέμπτην ημέραν περισυνελέγησαν μετά εις κάρρα και χωρίς καμμίαν εκκλησιαστικήν ευχήν ερρίφθησαν εις λάκκους έξω της κωμοπόλεως».

16.Μια μαρτυρία του Ν.Καπετανίδη για την τύχη της Ματσούκας:«…Ωσάν φαντάσματα επλανώντο τα θύματα του πολέμου-οι ομογενείς-επαιτούντες,ζώντες εις τας χαράδρας,εις τα καλυβόσπιτα,τρεφόμενοι από τα χόρτα των βουνών και από τους φλοιούς των δένδρων».

17.Μαρτυρία της Mortin Blancke για τα 200 ορφανά της κωμόπολης Πουλαντζάκη:«Μικρά έρμαια από διάφορα μέρη,ήταν στοιβαγμένα στο υπόγειο ενός σχολικού κτηρίου…Δεν απόρησα,όταν είδα ότι τα παιδιά είχαν ελκώδη ούλα που μάτωναν.Τα καημένα ήταν εντελώς παραμελημένα.Είχαν γλυτώσει από τα ζωύφια,αλλά είχαν ακόμη σύφιλη και ψώρα.Τα ρούχα τους ήταν βαμβακερά και κρύα.Έκανε τόσο κρύο,που όποτε πήγαινα στο υπόγειο τουρτούριζα.Βρήκα δύο δωμάτια στο πατάρι γεμάτα παιδιά πάνω στο κρεββάτι.Το δωμάτιο ήταν σκοτεινό.Τα παράθυρα ήταν ψηλά και είχαν σκούρες κουρτίνες.Τα παιδιά δεν ήθελαν φως.Τα μάτια τους ήταν πρησμένα και έτρεχαν πύον.Τα κεφάλια τους πεσμένα.Μερικά έκλαιγαν.Ήταν όλων των ηλικιών από 4 έως 15 ετών.«Τράχωμα»,είπε η επιβλέπουσα,«και τα παιδιά τυφλώνονται».Τα έδειξε ένα ένα.Για να προστατέψουν τα υπόλοιπα παιδιά,είχαν φυλακίσει αυτά σε αυτό το σκοτεινό μέρος,περιμένοντας να τυφλωθούν.Ήταν μια επιδημία αιγυπτιακού τραχώματος,χειρότερη από την οποία δεν υπάρχει».

18.Μαρτυρία του Στάθη Λολοσίδη,του τελευταίου Έλληνα,από τους χίλιους της Νίκαιας,που διέφυγε τον θάνατο(από την περιγραφή της συμφοράς της κωμόπολής του και της οικογένειάς του αφήνει να εννοηθεί ,γιατί κατέφυγε στο βουνό σε αντάρτικο σώμα αντεκδίκησης):«Τους άνδρες τους έσφαζαν με μεγάλες μαχαίρες,τους επελεκούσαν και τις γυναίκες από εξ χρονών κοριτσάκια έως τις γριές τις ατίμαζαν και τις έσφαζαν.Είχαν έρθει πολλοί πεζοί και καβαλαρέοι,έκαναν μια ζώνη και μέσα στη ζώνη αυτήν εγινόταν το μακελειό.Έβαλα πολύ χώμα στα αυτιά μου,για να μην ακούω,αλλά η βουή που εσηκωνόταν από τις φωνές και το κλάμα ήταν τόσο μεγάλη,ώστε την άκουε και ο ουρανός.Έως το μεσημέρι ατίμαζαν και έσφαζαν και έκαναν τα κρέατα μικρά μικρά κομματάκια και ύστερα έφεραν τα κάρα και εμάζευαν τις σάρκες».







(Πηγή:«Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου» του Κωνσταντίνου Φωτιάδη).