Χίος,1822:Μαρτυρίες περί των τουρκικών φρικαλεοτήτων.

Το 1821 οι Χιώτες,επειδή το νησί τους βρίσκεται κοντά στα τουρκικά παράλια,δεν κήρυξαν επίσημα επανάσταση.Την άλλη χρονιά,μερικοί Χιώτες ήρθαν σε επαφή με τους Σαμιώτες και επεδίωξαν εξέγερση των κατοίκων.Οργανώθηκε εκστρατεία με επικεφαλής τους Λυκούργο Λογοθέτη και Αντώνιο Μπουρνά και αποβιβάστηκαν στην Χίο στις 11 Μαρτίου 1822.Οι Τούρκοι εξαναγκάστηκαν να κλειστούν στο κάστρο,αλλά σε λίγο ήρθαν ισχυρές τουρκικές δυνάμεις απ’την αντικρυνή Μικρά Ασία,οι οποίες επέπεσαν με λύσσα κατά του άμαχου πληθυσμού και προέβησαν στην μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά σφαγή.Στην συνέχεια,παρατίθενται μαρτυρίες ανθρώπων,θυμάτων και μη,που περιέγραψαν με αποτροπιασμό,όσες φρικαλεότητες διαδραματίστηκαν κατά τις δραματικές εκείνες στιγμές:


α.Μαρτυρία του Άγγλου προξένου στην Σμύρνη Francis Werry:
«Χιλιάδες γυναίκες,κορίτσια κι αγόρια πουλιόνταν κάθε μέρα στο παζάρι.Πολλά απ’αυτά τα δυστυχισμένα πλάσματα αυτοκτόνησαν κατά την μεταφορά.Βλέπεις γυναίκες να μην δέχονται τροφή,μ’όλο που μαστιγώνονται,για να πεθάνουν απ’την πείνα».

β.Μαρτυρία του φιλέλληνα Γάλλου συνταγματάρχη Olivier Wutier στα απομνημονεύματά του(σελ.199):
«Ένας μαύρος είχε πουλήσει σ’έναν Τούρκο για 300 πιάστρα μια όμορφη κοπέλα.Λίγες μέρες αργότερα έμαθε ότι δίνανε 3.000 πιάστρα,για να την εξαγοράσουν.Ο μαύρος τρέχει στον Τούρκο και την ζητάει πίσω.Ο Τούρκος δεν την δίνει.Ο μαύρος ξαναπαίρνει με την βία την λεία του και λέει: «ούτε εσύ ούτε εγώ» και την σκοτώνει».

γ.Μαρτυρία του φιλέλληνα Γάλλου ιατρού και διπλωμάτη Francois Pouqueville για τις αιχμάλωτες:
«Η λεία εξετέθη ενώπιον των Τούρκων.Οι γυναίκες,οι κόρες και τα παιδιά,ως και τα αργυρά των ναών σκεύη,διηρέθησαν σε λαχνούς και μοιράστηκαν,ενώ οι αρχηγοί εν ονόματι του Σουλτάνου άρπαξαν,ό,τι βρήκαν σε χρήμα».

δ.Μαρτυρία του Άγγλου James Emerson(συνταξίδευε στην Σμύρνη με μια Χιώτισσα 22 ετών,την Φροσύνη Καλέρτζη,που είχε σωθεί απ’την καταστροφή):
«Η Φροσύνη είδε από την κρυψώνα της την τραγική σφαγή των αδελφών της που προηγουμένως είχαν ατιμασθεί απάνω στα πτώματα των βιασμένων θυγατέρων της.Χορτασμένοι από λάφυρα τα τέρατα,έφυγαν από το αρχοντικό αναζητώντας άλλα θύματα.Και η Φροσύνη βγήκε από την κρυψώνα της,για να καταφύγει στα βουνά.Αλλά ανοίγοντας την πόρτα,βρέθηκε μπροστά σε μια καινούργια ορδή των δαιμόνων.Να ξανακρυφτεί αδύνατον,ήταν και αργά.Έτρεξε στα πτώματα,αλείφτηκε με το ζεστό αίμα της μάνας της κι έπεσε πλάι της παριστάνοντας την σκοτωμένη.Αλλά ένας απ’αυτούς πρόσεξε ένα μπριλλάντι στο δάχτυλο της Φροσύνης και γύρισε να το πάρει.Και επειδή δεν έβγαινε το δαχτυλίδι,ο Τούρκος τράβηξε ένα μαχαίρι από το ζουνάρι του κι άρχισε να ξεσαρκώνει το δάχτυλο.Ήταν το τελευταίο που θυμόταν κατά τα μεσάνυχτα από την λιποθυμία και τον λήθαργο,όπου η αγωνία της να μην φανερωθεί την είχαν βυθίσει.Η ανάγκη την όπλισε με ενεργητικότητα.Σηκώθηκε και ξεπνοησμένη από τον τρόμο και την αιμορραγία πήρε τα τιμαλφή της οικογένειας από την κρύπτη και έτρεξε στο βουνό.Όταν έφυγε ο οθωμανικός στόλος,επιβιβάστηκε σ’ένα αυστριακό καράβι.Ο καπετάνιος δέχτηκε να την μεταφέρει στην Ύδρα μ’αντάλλαγμα όλα τα διαμαντικά και το χρυσάφι που είχε μαζί της».

ε.Μαρτυρία του ιστορικού και λογοτέχνη Διονυσίου Κόκκινου(τόμ.4 σελ.409):
«Εις τα γυναικεία μοναστήρια διεπράχθησαν παντός είδους εγκλήματα και ατιμίαι.Ο Μάξιμος Ραιμπώ που είχε τας πληροφορίας του από αυτόπτας,αφηγείται εις το βιβλίο του χαρακτηριστικάς σκηνάς.Αι μοναχαί του μοναστηρίου της Χαλάνδρας και Καλιμασιάς,μαζί με πολλάς οικογενείας που δεν επρόφθασαν να σωθούν,κατέφυγον εις πύργον με τρία πατώματα.Οι Τούρκοι όμως έφθασαν εκεί,εθρυμμάτισαν τας θύρας και η κτηνωδία των εξέσπασεν επί των ανυπερασπίστων εκείνων τρυφερών θυμάτων.Μερικοί ιερείς ευρέθησαν εκεί και οι Τούρκοι,αφού τους έβγαλαν τα μάτια,τους έκαυσαν ζωντανούς.Δεν αντελήφθησαν μόνον ότι ευρίσκοντο και άλλοι εις το τρίτον πάτωμα και έφυγαν,και κατ’αυτόν τον τρόπον οι άνδρες και αι γυναίκες που είχαν κλεισθή εκεί κατόρθωσαν να διαφύγουν διά ν’αφηγούνται εις όλην των την ζωήν τα φοβερά πράγματα που είδαν».







(Πηγή:«Γυναίκες του ‘21» της Κούλας Ξηραδάκη).