Οι πικρές αλήθειες του «Ρωσοαγγλογάλλου».

Ο «Ρωσοαγγλογάλλος» είναι ένα ανώνυμο έμμετρο δραματικό έργο,το οποίο αποτελεί ένα από τα ριζοσπαστικότερα κείμενα του νεοελληνικού Διαφωτισμού.Το έργο,που σώζεται σε 6 χειρόγραφα,πρέπει να γράφτηκε πριν από το 1811,αφού τότε έχουμε την πρώτη μνεία του από τον Λόρδο Βύρωνα,και οπωσδήποτε μετά το 1799,όπως προκύπτει από εσωτερικά τεκμήρια του κειμένου.Πρόκειται για σκληρή σάτιρα των προνομιούχων και βολεμένων με το οθωμανικό καθεστώς τάξεων(Φαναριώτες,προεστοί,πλούσιοι,ανώτερος κλήρος),που αντιδρούσαν στις επαναστατικές κινήσεις για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού.Το συγκεκριμένο απόσπασμα στηλιτεύει την υποκριτική στάση έναντι της Ελλάδος των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής,οι οποίες δεν δίσταζαν να ρίχνουν το ελληνικό έθνος σε μεγάλους κινδύνους,προκειμένου να ικανοποιήσουν τα συμφέροντά τους.Ένας Ρώσσος,ένας Άγγλος και ένας Γάλλος,κάνοντας την περιήγηση της Ελλάδος και βλέποντας την άθλια κατάστασή της,ρωτούν κατ’αρχάς ένα Γραικό φιλέλληνα,για να μάθουν την αιτία,έπειτα έναν μητροπολίτη,μετά απ’αυτόν έναν βλάχμπεη,στη συνέχεια έναν πραγματευτή και έναν προεστώτα.Και στο τέλος ρωτούν και την ίδια την Ελλάδα.Εδώ συνομιλεί η Ελλάς με τους τρεις περιηγητές:


[…]«ΟΛΟΙ
Χαίρε,κυρία Ελληνίς•γιατ’είσαι πληγωμένη,άμορφη και ταλαίπωρη και τόσον τρομασμένη;Εξήγησέ μας φανερά τα τόσα βάσανά σου και κάμε μας,παρακαλώ,γνωστόν και τα’όνομά σου.

Η ΕΛΛΑΣ
Το όνομά μου είν’Ελλάς,κοινώς δε και Γραικία,η πριν λαμπρά και ένδοξος,τώρα δε παναθλία.Εσείς δε,ξένοι,τίνες εστέ,και πώς ήλθατε ώδε;Τίς η πατρίς και γένος σας ίσως παρηγορούμαι.

ΡΩΣΣΟΣ
Γάλλος ούτος,εγώ δε Ρώσσος,Εγγλέζος δ’εκείνος,Πετρουπολίτης είμαι εγώ,κ’εκείνος Παριζίνος.Από την Λόνδραν ο Άγκλος•ήλθομεν δε συμφώνως,τα πάθη σου να ιδούμεν μάλλον του νυν αιώνος.Μητροπολίτην εύρομεν και Μπέη της Βλαχίας,πραγματευτήν και προεστόν φίλους της τυραννίας.

Η ΕΛΛΑΣ
Γένη σκληρά και ύπουλα,φυλαί γεμάται δόλον,μη λέτε πρόφασες ψευδείς,με φέρετε γαρ πόνον.Αρχιερείς και μπέηδες και προεστούς τυράννους,λέτε πως τους ευρήκατε όλους Μωαμετάνους•τούτο ποσώς δεν έπρεπε για να σας ενοχλήση•και πότ’αυτοί ηγάπησαν την ανθρωπίνην φύσι;

(τω Ρώσσω)
Εάν καλούς ‘γνωρίζετε αυτούς τους καλογήρους,και από τους άρχοντας πολλούς,ωσάν αυτούς ομοίους,ποτέ δεν τους εστέλνετε να ζουν στο μοναστήρι,και άρχοντας τους δολερούς ομοίως στο Σιμπίρι.

(τω Γάλλω)
Μα κ’εσύ,Γάλλε,θαυμάζεις;Φαίνεται μοι πως με παίζεις.Αν εσείς αυτών την δόξα δεν γκρεμίζατε με τόξα,κι αν δεν στούνταν γιουλοτίνα,σεις εχάνεσθε απ’την πείνα.

(τω Άγγλω)
Εάν εσείς τον Πάπαν γνωρίζετε καλόν,γιατί τον κάθε χρόνον τον καίετε πλαστόν;Λοιπόν μην απορείτε πως είναι οπαδοί,καθένας το γνωρίζει,και μέσα τον πονεί.

(εις τους τρεις)
Τας πληγάς και τραύματά μου,που μού δίδουν τα παιδιά μου,ίσως έχουν και αιτίαν ότι γίνονται με βίαν.Πώς δε να αλησμονήσω και παντού να μη κηρύσσω ότι είσθ’εσείς αιτία όπου φέρω ‘γω μυρία;
Βλέπετε τούτας τας πληγάς,που έχω στο κεφάλι,και άλλας πάνω στην καρδιά,μία κοντά στην άλλη;Όλας ‘πο σας τας έλαβα χωρίς φιλανθρωπίαν.Σ’εμέ την ευεργέτιν σας δείξατ’αχαριστίαν.Τρεις μάχες Ρώσσος κήρυξεν ενάντιον Τουρκίας,τα τέκνα μου εσύναξεν από πολλάς οικίας,εγγράφως τα υπέσχετο για να τα λευθερώση,μα ο σκοπός του απέβλεπε σκληρά να τα σκλαβώση.Δεν έφθασε που ‘σφάγησαν τόσ’Έλληνες μαζί του,αλλ’έσβησε κι άλλους πολλούς ησύχως το σπαθί του.
Άρχισε και η Γαλλία να κηρύττη ελευθερία•έφθασε στα σύνορά μου,κ’ηύξησε τα βάσανά μου.Ύβριζε την τυραννία,μα διψούσε για σολδία.Η Ρωσσία κ’η Αγγλία,βλέποντάς τους στην Τουρκία,έτρεξαν να τους εξώσουν,για να μη με λευθερώσουν.Τρέχει η μία πληρωμένη και η άλλη κομπασμένη τους Αγαρηνούς να σώσουν και εμέ να θανατώσουν.
Δεν είσθ’εσείς που λάβετε τόσα μεγάλα φώτα από τας βίβλους των σοφών,που’ταν παιδιά μου πρώτα;Και αν εσείς δεν είχετε κείνων τας ερμηνείας,ακόμη ήθελ’ευρίσκεστε δούλοι της αμαθείας.Και πάλιν αν με βγάζετε από την τυραννίαν,ευθύς αι Μούσαι άσουσι νέαν φιλοσοφίαν•και τότ’εσείς μανθάνετε πολλά,που δεν νοείτε,από τα τέκνα μου αυτά,που τώρα τυραννείτε.
Μα πού φιλανθρωπία;Λείπει από σας φιλία.Τρέφεται η κακία.Άρχ’ η μισανθρωπία.Λόγω φωνείτε πως με πονείτε,έργω δε τον χαμόν μου ποθείτε.Ω της κακίας κι αχαριστίας και της υμών άκρας απονίας!»





(Πηγή:«Νεοελληνική Λογοτεχνία από τις αρχές έως την Επανάσταση,Συγχρονική Ανθολογία Κειμένων» του Κ.Γ.Κασίνη).