Βυζαντινές παροιμίες του σήμερα.

Οι παροιμίες που,ενδεικτικά, ακολουθούν διατυπώθηκαν την εποχή του Βυζαντίου και έφτασαν,με μικρές διαφοροποιήσεις,αν όχι αναλλοίωτες, ως την εποχή μας.Αν ανατρέξει,βεβαίως ,κάποιος στην Ιστορία,θα «εντοπίσει» στον βυζαντινό πνευματικό πολιτισμό ίχνη της αρχαίας ελληνικής σκέψης,που επέζησαν στους αιώνες και αποδεικνύουν με τον εναργέστερο τρόπο την συνέχεια του ελληνικού έθνους και τους ακατάλυτους δεσμούς με το παρελθόν(η σύνδεση της αρχαίας εποχής διά των παροιμιών με την σημερινή,ωστόσο,δεν αποτελεί αντικείμενο του παρόντος άρθρου).Παρατίθενται οι σύγχρονες παροιμίες,με σχετική αναφορά στις αντίστοιχες βυζαντινές:


α.«Με όποιον δάσκαλο καθίσεις,τέτοια γράμματα θα μάθεις».
(«Τοιούτου,φησί,διδασκάλου τηλικούτοι και οι μαθηταί».Διασώζεται από τον Άγιο Θεόδωρο τον Στουδίτη).

β.«Ο λύκος στην αντάρα χαίρεται».
(«Ο λύκος το του ανέμου σφοδρόν μετά του κονιορτού ιδών ηγάλλετο πηδών και είπε αγαθός καιρός δι’εμέ».Διασώζεται από τον ιστορικό της Αλώσεως Γεώργιο Φραντζή).

γ.«Ακόμα δεν έσκασε απ’τα’αυγό και θέλει να…»
(«Δεν σώνει να βγη από ταυγόν και θέλει να φιλήση».Είναι στίχος του ποιήματος «Θανατικόν της Ρόδου» του 15ου αιώνα του ροδίου ποιητή Εμμανουήλ Λιμενίτη-Γεωργιλά).

δ.«Με χέρια και με πόδια»(εννοώντας,δηλαδή,με όλες τις δυνάμεις).
(«Χειρί και ποδί,το του λόγου,βλάπτειν επειράτο»,καθώς και «χειρί,το του λόγου,και ποδί συμβαλλόμενος και πάσαν εισάγων εκεί την σπουδήν»,φράσεις που διασώζει ο Συμεών ο Μεταφράστης.Ακόμη,«και χειρί και ποδί βοηθεί»,φράση από το έργο του Μακαρίου Χρυσοκεφάλου).

ε.«Ό,τι σπέρνεις,θερίζεις»
(«Θερίζομεν γαρ οία περ και σπείρομεν»,φράση που περιέχεται στο έργο του Γρηγορίου του Θεολόγου,καθώς και «Τινές ιδόντες αμαρτωλόν μαστιζόμενον και φυλακιζόμενον αμαθώς την κοσμικήν εκείνην παροιμίαν έφασαν την λέγουσαν ως ο στρώσας κακώς ταλαιπωρήσει εν τω ύπνω»,από τα νόθα συγγράμματα του Αγίου Αθανασίου).

στ.«Στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα»
(«Ουδείς γαρ εις κωφού θύραν και πολλά κρούσας εισηκούσθη ποτέ»,από τον Μιχαήλ Γλυκά.Η φράση στο Βυζάντιο λεγόταν και ως «παρά κωφώ άδειν»,καθώς και με άλλες παραλλαγές,που πλησιάζουν το νόημα της σημερινής παροιμίας).

ζ.«Τα λέει στην νύφη,για να τα ακούσει η πεθερά».
(Η φράση λεγόταν αντιστρόφως στο Βυζάντιο και,συγκεκριμένα,στον Βίο Ανδρέου του κατά Χριστόν σαλού διασώζεται η φράση:«σοι,ω νύμφη,ομιλώ ίνα και η πενθερά ενωτίζη»).

η.«Ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται»
(«’Ωσπερ γαρ νους πεινώντος άρτον φαντάζεται και ύδωρ όνειροι τω διψώντι»,από το δράμα «Υσμίνη και Υσμινίας» του Ευσταθίου του Μακρεμβολίτου.Διασώζεται και σε άλλες παραλλαγές,λιγότερες κοντινές προς την σημερινή παροιμία).



(Πηγή:«Βυζαντινών βίος και πολιτισμός» του Φαίδωνος Κουκουλέ).